Umieszczenie członka rodziny w domu opieki

Wielu z nas dotyka problem zapewnienia jak najlepszej opieki dla naszych najbliższych, którzy są w podeszłym wieku albo wskutek choroby czy niepełnosprawności nie mogą zadbać o swoje podstawowe potrzeby, nie mogą samodzielnie funkcjonować. Dopóki takiej osobie można zapewnić opiekę, czy to poprzez osobistą pomoc czy za pośrednictwem usług opiekuńczych, sytuacja nie jest aż tak bardzo problematyczna. Trudności pojawiają się wówczas, gdy z różnych względów rodzina nie ma możliwości zapewnienia stałej opieki, a kilkugodzinna pomoc opiekunek z ośrodków pomocy społecznej jest niewystarczająca. W takiej sytuacji wiele rodzin staje przed decyzją umieszczenia osoby potrzebującej w ośrodkach pomocy społecznej. Należy jednak pamiętać, że może to nastąpić tylko po uzyskaniu zgody osoby wymagającej opieki lub zgody przedstawiciela ustawowego.

Bardzo często zdarza się jednak, że uzyskanie takiej zgody jest niemożliwe. Osoby starsze nie wyrażają zgody na skierowanie do domu pomocy społecznej lub nie są w stanie jej wyrazić, np. w wyniku choroby psychicznej. W przypadku braku zgody osoby, która wymaga całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych lub zgody jej przedstawiciela ustawowego w myśl art. 54 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej ośrodek pomocy społecznej lub dom pomocy społecznej są obowiązane do zawiadomienia o tym właściwego sądu. W takim przypadku to sad opiekuńczy będzie decydował o umieszczeniu osoby starszej w takim ośrodku. Tryb umieszczenia osoby starszej w domu opieki przewiduje również ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, która w art. 38 stanowi, że „Osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej.” Jeżeli jednak brak jest takiej zgody, a brak opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw pomocy społecznej może wystąpić do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania tej osoby z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy. Również w przypadku, gdy dana osoba ze względu na swój stan psychiczny nie jest w stanie wyrazić zgody na skierowanie do domu pomocy społecznej pomimo faktu, iż istnieje taka potrzeba to sąd opiekuńczy jest właściwy do wydania takiej decyzji.

Z wnioskiem o umieszczenie takiej osoby w domu opieki społecznej może wystąpić również kierownik szpitala psychiatrycznego, jeżeli przebywająca w nim osoba jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, natomiast nie wymaga dalszego leczenia w tym szpitalu. Ponadto w myśl art. 45 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego w sprawach dotyczących umieszczenia w domu pomocy społecznej rozprawa powinna się odbyć nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku ośrodka pomocy społecznej o wydanie orzeczenia kierującego do domu pomocy społecznej. Natomiast przed wydaniem decyzji sąd jest obowiązany uzyskać opinię jednego lub kilku lekarzy psychiatrów. Biegłym nie może być osoba, która uczestniczyła w podjęciu decyzji o przyjęciu do szpitala lub odmowie wypisania osoby chorej psychicznie ze szpitala psychiatrycznego. Ustawa przewiduje także, że jeśli osoba psychicznie chora, która ma być poddana badaniu przez biegłego, odmawia stawienia się w publicznym zakładzie psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub w inny sposób uchyla się od tego badania, sąd może zarządzić doprowadzenie tej osoby do publicznego zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej przez policję. Doprowadzenie przez policję następuje w obecności lekarza lub pielęgniarki publicznego zakładu opieki zdrowotnej. Sąd także może ustanowić dla osoby, której postępowanie dotyczy bezpośrednio, adwokata z urzędu, nawet bez złożenia wniosku, jeżeli osoba ta ze względu na stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna udział adwokata w sprawie za potrzebny. Jeśli zatem osoba potrzebująca nie jest w stanie podjąć decyzji o zamieszkaniu w domu opieki społecznej, należy zwrócić się do ośrodka opieki społecznej z prośbą, aby ośrodek jako organ uprawniony wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wydanie orzeczenia w sprawie przyjęcia do domu pomocy społecznej.