OBOWIĄZEK ZASPOKAJANIA POTRZEB RODZINY

Z chwilą zawarcia małżeństwa każdy z małżonków zobowiązany jest do wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy i wierności oraz wspólnego działania na rzecz dobra rodziny, którą przez swój związek założył.

Przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny może polegać zarówno na uzyskiwaniu materialnych środków do życia rodziny poprzez pracę zarobkową, jak i na prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego i pracy w tym gospodarstwie oraz wychowywaniu dzieci. Ta ostatnia postać świadczenia może w istocie przewyższać wartość wynagrodzenia uzyskiwanego przez drugiego małżonka. Należy pamiętać, że każde z małżonków realizuje ten obowiązek odpowiednio do swoich sił i zdolności oraz możliwości zarobkowych.

Często jednak bywa tak, że małżonek uporczywie narusza obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny. Pomimo faktycznych możliwości nie wspiera finansowo rodziny, nie przekazuje rodzinie pieniędzy bądź nie dokonuje koniecznych zakupów i nie ponosi koniecznych opłat związanych z funkcjonowaniem rodziny. W skrajnych przypadkach, pozbawia rodzinę środków do życia i trwoni wspólny majątek. Coraz częściej ma to miejsce w rodzinach, gdzie mamy do czynienia z podziałem obowiązków między małżonkiem, który wychowuje wspólne dzieci oraz tego, który łoży na rodzinę i jest aktywny zawodowo.

Istnieją dwa sposoby sądowego dochodzenia świadczeń w trakcie związku małżeńskiego z tytułu obowiązku przyczyniania się do zaspokajania życiowych potrzeb rodziny a mianowicie.

Pozew o przyczynienie się do zaspokajania życiowych potrzeb rodziny

Pierwszym sposobem jest złożenie do sądu rejonowego wydziału rodzinnego i nieletnich pozwu
o przyczynianie się do zaspokajania życiowych potrzeb rodziny. Pozew ten jest zwolniony z opłat sądowych. Pozew wnosi małżonek we własnym imieniu a nie cała rodzina. Sąd zasądza wówczas kwotę zbiorową na potrzeby całej rodziny, a nie indywidualnie na potrzeby każdego członka.

W związku z obowiązującą zasadą równej stopy życiowej, małżonkowie powinni żyć na takim samym poziomie. Małżonek lepiej zarabiający nie może więc żyć na wyższej stopie: jadać w droższych restauracjach, jeździć dużo droższym samochodem. Należy przy tym oczywiście mieć na względzie charakter pracy małżonka, który czasami wymaga spotkań poza miejscem pracy, wyjazdów służbowych i uczestnictwa w konferencjach, kongresach czy szkoleniach. Zasada równej stopy życiowej nie obejmuje zachowań związanych bezpośrednio z działalnością zawodową.

Przygotowując pozew należy wziąć przede wszystkim pod uwagę koszty utrzymania i potrzeby rodziny. Możliwości zarobkowe i majątkowe małżonka oraz potrzeby uprawnionego, czyli w tym wypadku rodziny. W pozwie należy przedstawić koszty utrzymania domu oraz inne koszty, np. rachunki, opłaty stałe, leczenie, nauka, dodatkowe zajęcia itp. Należy wskazać źródło dochodów małżonka i jego wydatki. Ustalając wysokość środków utrzymania, sąd uwzględni to, że małżonkowie, a także ich dzieci, mają co do zasady prawo do podobnej stopy życiowej.

Wniosek o nakazanie wypłacania małżonkowi wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka

Drugim sposobem uzyskania środków potrzebnych na utrzymanie domu jest złożenie do sądu wniosku o nakazanie wypłacania wynagrodzenia za pracę drugiego małżonka. Aby skorzystać z prawa do wniesienia wniosku do sądu muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

1. małżonkowie muszą pozostawać we wspólnym pożyciu – nie znajduje zatem zastosowania art. 28 k.r.o., jeżeli małżonkowie pozostają w rozłączeniu (separacji faktycznej);
2. nieprzyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny;
3. nakaz dotyczy tylko małżonków, a zatem jego skutki ustają wraz z ustaniem małżeństwa.

Należy zaznaczyć, że nakaz dotyczyć może wszystkich wynagrodzeń za pracę, zarobków uzyskiwanych ze tytułu świadczonych usług i innej działalności zarobkowej oraz innych należności uzyskiwanych
z innych źródeł, takich jak: czynsze z umowy najmu, dzierżawy. Nakaz nie może natomiast dotyczyć środków uzyskanych w zamian za część majątku osobistego należącego do małżonka, czyli majątku pochodzącego sprzed małżeństwa.

Sąd może na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić. Wykonanie orzeczenia następuję bezpośrednio przez pracodawcę, któremu przekazujemy orzeczenie sądu. Wniosek ten jest również zwolniony z opłat sądowych.

Od obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny należy odróżnić obowiązek alimentacyjny określony w art. 60 k.r.o. Obowiązek alimentacyjny dotyczy bowiem byłych małżonków oraz potrzeb uprawnionego i zależy od winy oraz istnienia niedostatku. Natomiast, obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, który często nazywany jest błędnie „obowiązkiem alimentacyjnym”, nie zależy od zaistnienia powyższych przesłanek, dotyczy rodziny (a nie uprawnionego) i ma zastosowanie do obojga małżonków.

Jak wynika z powyższego, w przypadku nieprzyczyniania się małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny, można skorzystać z instrumentów prawnych, które mają za zadanie zabezpieczyć rodzinę.